تاريخچه  صنعت خودرو ايران

اولين اتومبيل سواري كه وارد ايران گشت يك اتومبيل فورد بود كه در اوايل قرن بيستم بدستور مظفرالدين شاه قاجار از كشور بلژيك خريداري شد. اين اتومبيل كه دود زيادي از آن خارج مي‌شد به "كالسكه دودي" معروف بود. بدنبال گسترش شهرنشيني ميزان واردات خودرو از سال1300هجري شمسي (1920ميلادي) افزايش يافت. اغلب اتومبيلها در آن سالها از كشورهاي آمريكا و انگليس وارد مي‌شد. اولين اتومبيل ساخته شده در ايران اتومبيل "پيكان" بود كه در شركت سهامي عام "كارخانجات‌‌صنعتي ايران ناسيونال" تحت ليسانس كارخانه تالبوت انگلستان ساخته و در سال 1346 وارد بازار شد. توليد وانت، ميني‌بوس، اتوبوس نيز بتدريج در سالهاي بعد در اين كارخانه شروع شد.

در همان سال سواري‌هاي "آريا" و"شاهين" نيز در كارخانه پارس خودرو ودر سال 1347 سواري "ژيان" در كارخانه سايپا توليد و به بازار عرضه گشت. در سال 1351 با تبديل كارخانه پارس خودرو به شركت "جنرال موتورز ايران" توليد اتومبيلهاي آريا و شاهين متوقف و توليد سواريهاي شورولت(اپل) 2500 و2800 سي سي همچنين توليد سه نوع اتومبيل سواري "بيوك"، "كاديلاك" و "شورولت نوا" تحت ليسانس جنرال موتورز آمريكا شروع گرديد. توليد اين نوع سواريها تا پايان سال 1360 ادامه داشت. در سال 1359 توليد سواري ژيان در كارخانه سايپا متوقف و بجاي آن توليد سواري "رنو5" كه از سال 1354 در كنار توليد ژيان آغاز گشته بود ادامه يافت. در سالهاي اخير توليد اتومبيل‌هايي با تكنولوژي جديدتر آغاز گرديده است كه از جمله آنها مي‌توان به توليد اتومبيلهاي پرايد، پژو405 و206، نيسان پاترول و مزدا 323 اشاره كرد.

شركتهاي سازنده خودرو در ايران عبارتند از : شركت ايران خودرو، سايپا، پارس خودرو، شهاب خودرو، ايران خودرو ديزل، سايپا ديزل، مرتب، كرمان خودرو، رانيران و زامياد.
1-2 - شركت ايران خودرو (ايران ناسيونال سابق)
كارخانجات صنعتي ايران ناسيونال (ايران خودرو) كه بزرگترين كارخانه اتومبيل سازي در ايران است در 12 مهرماه 1341 جهت توليد انواع خودرو ايجاد و يكسال بعد درتاريخ 28 اسفند 1342 مورد بهره‌برداري قرارگرفت. در ارديبهشت ماه 1346 بهره‌برداري از تأسيسات ساخت اتومبيل پيكان و در سالهاي بعد بهره‌برداري از خط توليد ميني‌بوس بنز 309 و خط توليد اتوبوس بنز 302 و خط توليد وانت آغاز گرديد. پس از پيروزي انقلاب اسلامي نام شركت ايران ناسيونال به شركت ايران خودرو تغيير يافت. بدنبال تعطيلي كارخانه تالبوت انگلستان شركت ايران خودرو اقدام به خريد ماشين آلات خط توليد آن كرد و از آن به بعد اكثر قطعات خودرو پيكان در ايران توليد مي‌شود‌. همزمان با ورود ماشين آلات شركت تالبوت در سال 1367 قرارداد استفاده از قواي محركه شركت پژوي فرانسه وتوليد "پژوي 405" در ايران خودرو منعقد گرديد. در سال 1376 نيز توليد اتومبيل"پژوRD " و ميني بوس "هيونداي" و در سال 1378 توليد اتومبيل "پژوپارس (پرشيا)" و "پژو استيشن" در اين كارخانه آغاز گشت. در ادامه اين روند و در خرداد ماه سال 1380 نيز توليد خودروي سواري "پژو206 " و "خودرويX 7" يا "خودروي ملي(سمند)" آغاز شد.

2-2 شركت سهامي عام صنعتي و توليدي مرتب
اين شركت در مهر ماه سال 1336 به منظور خريد و فروش و نمايندگي انواع خودرو تأسيس گرديد و پس از پاره‌اي تغييرات در اساسنامه از سال 1349 به امر مونتاژ و توليد انواع اتومبيلهاي دو ديفرانسيل لندرور (وانت، آمبولانس، وانت استيشن) و قطعات يدكي ماشين آلات پرداخت. در سالهاي اخير اين شركت علاوه بر توليد خودروي پاژن (لندرور) اقدام به توليد قطعات ماشين (ميل گاردان، صفحه كلاچ و...) مي‌نمايد.

3-2 شركت سهامي ايراني توليد اتومبيل سايپا
اين شركت در سال 1345 تأسيس گرديد و اقدام به توليد اتومبيلهاي ژيان، پيكاپ، آهو و اتومبيل رنو "2 و4 درب" (از سال 1353) وفروش لوازم يدكي آنها نمود. اين شركت از سال1361 توليد وانت يك ديفرانسيل "نيسان" با موتور2400 سي‌سي را آغاز نمود و از سال 1371 نيزعرضه اتومبيل "رنو-21" توسط اين شركت آغاز گرديد كه تا سال 1375 ادامه يافت ودر سال بعد (1372)بدنبال قرارداد منعقده با شركت "كيا‌موتور" كره جنوبي اين شركت اقدام به مونتاژ وتوليد اتومبيل"پرايد"، در دو مدل "چهار درب" و"پنج درب" نمود. همچنين توليد اتومبيل سواري رنو "زانتيا" نيز در بهمن سال 1380 در اين شركت آغاز گرديد